ISO 46001 Gereklilikleri: Su Verimliliği Yönetim Sisteminin Temel Taşları
ISO 46001, kuruluşların su kaynaklarını sistematik, ölçülebilir ve sürdürülebilir bir şekilde yönetebilmeleri için belirlenmiş uluslararası bir standarttır. Bu standardın uygulanabilmesi için aşağıdaki yapısal ve teknik adımlar dikkate alınmalıdır:
1.Su Kullanım Analizi (Water Use Review)
Bu ilk adım, suyun kuruluş içindeki kullanım noktalarının belirlenmesini içerir. Amaç, ne kadar suyun, nerede, nasıl kullanıldığını anlamaktır.
-
Giriş kaynakları (şebeke, kuyu, tanker vb.)
-
Kullanım alanları (proses, temizlik, soğutma, içme)
-
Çıkış noktaları (atık su, geri kazanım, buharlaşma)
Bu analiz, su kayıplarını ve verimsiz tüketimi tespit etmenin temelidir.
2.Su Envanteri ve Akış Diyagramlarının Hazırlanması
Kuruluştaki tüm su girdileri ve çıktıları diyagramlarla görselleştirilir. Bu sayede suyun nasıl dolaştığı net şekilde ortaya konur.
-
Su giriş-çıkış haritaları
-
Departman bazlı tüketim göstergeleri
-
Proses bazlı su akışları
Bu adım sayesinde kritik noktalar daha net görünür hâle gelir ve kontrol sistemleri planlanabilir.
3.Kritik Su Kullanım Noktalarının Tespiti
Her işletmede bazı alanlar yüksek su tüketimi ya da su kaybı riski taşır. Bu adımda bu noktalar belirlenir ve “kritik” olarak işaretlenir.
Örnek kritik noktalar:
-
Açıkta akan musluklar / yıkama alanları
-
Soğutma kuleleri
-
Proses içinde tekrar kullanılmayan su
-
Arızalı/kalibrasyonsuz sayaçlar
Kritik noktaların belirlenmesi, verimlilik yatırımlarının en çok etki yaratacak alana yönlendirilmesini sağlar.
4.Su Verimliliği Fırsatlarının Belirlenmesi
Bu aşamada verimliliği artırmak için teknik ve operasyonel fırsatlar analiz edilir.
-
Geri kazanım sistemleri kurulması (örneğin proses suyunun tekrar kullanımı)
-
Düşük debili armatürlerin kullanımı
-
Otomatik sensörlü vana sistemleri
-
Zamanlayıcılar ve damlama sistemleri
-
Personel eğitimi ile davranışsal dönüşüm
Bu fırsatlar maliyet-fayda analizi ile önceliklendirilerek yatırım planına alınır.
5.Performans Göstergeleriyle Takip (KPI’lar)
ISO 46001, sadece planlama değil, ölçüm ve takip sistemini de zorunlu kılar. Bu nedenle her kuruluş kendi operasyonuna özel göstergeler tanımlamalıdır.
Örnek KPI’lar:
-
Üretim başına düşen su tüketimi (m³ / ton ürün)
-
Personel başına su kullanımı
-
Geri kazanılan su oranı (%)
-
Su başına enerji tüketimi
Göstergeler sayesinde iyileşme ya da sapma objektif şekilde izlenebilir.
6.İzleme, İç Denetim ve Yönetim Gözden Geçirmesi
Bu adım, sistemin sürekliliği ve gelişimi için hayati önem taşır. Belirli aralıklarla:
-
Su sayaçları izlenir, kalibrasyonu kontrol edilir
-
İç denetim ile uygulama uygunluğu kontrol edilir
-
Üst yönetim, performans raporları ile süreci gözden geçirir
-
Yeni hedefler, düzeltici/önleyici faaliyetler planlanır
Bu süreç “sürekli iyileştirme” ilkesini destekler ve kurumsallaşmayı sağlar.
